ทฤษฏีพัฒนาการ
ความหมายและความสำคัญของทฤษฏีพัฒนาการ
1.) ทฤษฏีวุฒิภาวะ (Maturation Theories)
2.) ทฤษฏีจิตวิเคราะห์ของฟรอยด์ (Freud’s Psychoanalytic Theory)
ทฤษฏีจิตวิเคราะห์นับได้ว่าเป็นทฤษฏีที่มีอิทธิพลอย่างยิ่งต่อการศึกษาพัฒนาการของมนุษย์ โดยที่ ฟรอยด์ เป็นผู้หนึ่งที่เห็นความสำคัญของประสบการณ์และสิ่งแวดล้อมในวัยเด็กว่ามีผลต่อลักษณะพัฒนาการ และบุคลิกภาพในวัยเจริญเติบโต เขาเชื่อว่า 5 ปีแรกของชีวิตจะมีความสำคัญกับพัฒนาการทางบุคลิกภาพมากที่สุด และพัฒนาการทางบุคลิกภาพเป็นไปตามลำดับขั้นตอน เรียกว่า ขั้นพัฒนาการทางเพศ (Psychosexual stages) มี 5 ระยะ
(2.1) ระยะปาก เริ่มตั้งแต่ 0-1 ขวบ ในวัยนี้เด็กจะได้รับความสุขจากกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับปาก ถ้าเด็กได้รับความสุขโตขึ้นมาจะมองโลกในแง่ดีและมีความไว้วางใจ ในทางตรงข้ามถ้าเด็กไม่ได้รับความสุข และความรัก เด็กจะมองโลกในแง่ร้าย ขาดความไว้วางใจผู้อื่น
(2.2) ระยะขับถ่าย ตั้งแต่ 2-3 ขวบ แหล่งที่จะทำให้เด็กเกิดความสุขคือ ทวาร กิจกรรมของเด็กในระยะนี้ แบ่งออกได้ 2 ตอน คือ ตอนกลั้นอุจาระ และตอนถ่ายอุจาระ เช่น ถ้าเด็กพอใจกับการกลั้นอุจาระ พอโตอาจจะเป็นคนขี้เหนียว แต่ถ้าพอใจกับการถ่ายอุจาระ โตขึ้นมาจะเป็นคนเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่
(2.3) ระยะอวัยวะสืบพันธุ์ ตั้งแต่อายุ 3-5 ขวบ แหล่งที่ทำให้เด็กพอใจคืออวัยวะสืบพันธุ์คือเด็กจะเกิดความรู้สึกรัก และผูกพัน กับพ่อหรือแม่ที่เป็นเพศตรงข้ามกับตน
(2.4) ระยะฟักตัวหรือระยะแฝง ตั้งแต่อายุ 6-13 ปี เป็นระยะเงียบสงบ และมีพัฒนาการทักษะแตกต่าง เด็กจะค่อยๆแยกตัวจากพ่อ-แม่ไปสู่สังคม
3. ) ทฤษฏีพัฒนาการทางจิตสังคม
อีริก อิริกสัน (Erik Erikson) เป็นนักจิตวิทยาในกลุ่มจิตวิเคราะห์ เขาสนใจทฤษฏีของ ฟรอยด์ และเป็นลูกศิษย์ของฟรอยด์ อีริกสันเน้นความสำคัญ ของความสำคัญและความต้องการทางจิตสังคม เขาเน้นว่าสิ่งแวดล้อมมีความสำคัญต่อพัฒนาการ โดยเฉพาะบุคคลแวดล้อม
อิริกสัน ได้แบ่งพัฒนาการตามความต้องการทาวสังคมทางบุคคล ออกเป็น 8ขั้น ดังนี้
ลำดับ ขั้น | อายุ | บุคคลแวดล้อม ปฏิบัติดี พัฒนาการที่จะ เกิดขึ้น | บุคคลแวดล้อม ปฏิบัติไม่ดี พัฒนาการที่จะ เกิดขึ้น | บุคคล แวดล้อม ที่มีอิทธิพลต่อ บุคคล | วิธีปฏิบัติต่อบุคคล วัยต่างๆ |
ขั้นที่ 1 | แรกเกิดถึง 1 ปี | ความไว้วางใจ | ความไม่ไว้วางใจ | พ่อแม่หรือบุคคลที่ทำหน้าที่แทน | พ่อแม่ต้องให้ความรักความอบอุ่น |
ขั้นที่ 2 | 2-3 ปี | ความมั่นใจในตัวเอง ความอิสระทางความคิด | ความสงสัยไม่แน่ใจ ไม่มั่นใจในตัวเอง | พ่อ แม่ พี่เลี้ยง | เปิดโอกาสให้เด็กได้แสดงความคิดและทำสิ่งต่างๆด้วยตนเอง |
ขั้นที่ 3 | 3-5 ปี | ความคิดริเริ่ม สร้างสรรค์ | ความรู้สึกผิด | ครู พ่อ แม่ | เปิดโอกาสให้เด็กได้แสดงความคิดและลองทำตามความคิดนั้น |
ขั้นที่ 4 | 6-11 ปี | ความรู้สึกขยัน หมั่นเพียรและความภาคภูมิใจในตนเอง | ความรู้สึกด้อย น้อยเนื้อต่ำใจ | พ่อ แม่ ครู | พยายามให้ความชื่นชม ความสามารถหรือความดีบางอย่างในตัวเด็ก |
ขั้นที่ 5 | 12-20 ปี | ความเป็นเอกลักษณ์ | ความสับสนในบทบาทตนเอง | เพื่อน พ่อ แม่ ครุ | เป็นที่ปรึกษาที่ดีและเข้าใจเมื่อเด็กมีพฤติกรรมเปลี่ยนไป |
ขั้นที่ 6 | วัยผู้ใหญ่ตอนต้น 20-35 ปี | ความรู้สึกผูกพันใกล้ชิด | ความอ้างว้างเปล่าเปลี่ยว | คู่รัก เพื่อนสนิท | การเป็นคู่รักที่ดี การเป็นเพื่อนที่ดี |
ขั้นที่ 7 | วัยผู้ใหญ่ตอนปลาย35-60 ปี | ความรู้สึกมั่นคงทำประโยชน์ให้สังคม | ความรู้สึกคิดถึงตนเอง | คู่ชีวิต ลูก เจ้านาย เพื่อนร่วมงาน | เป็นคู่ชีวิตที่ดี เป็นลูกที่ดี |
ขั้นที่ 8 | วัยชรา 60 ปีขึ้นไป | ความรู้สึกสมบูรณ์ในชีวิต | ความรู้สึกสิ้นหวังทอดอาลัย | ลูกหลาน บุคคลวัยเดียวกัน | การดูแลเอาใจใส่คนชรา |
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น